آمار تکان‌دهنده شیءانگاری زنان در رسانه‌های دنیا
یکی از سرچشمه‌های بارز ترویج شیءانگاری جنسی زنان، مدل‌های زیبایی آرمانی و پیش‌فرض‌های مشاهده‌شده در رسانه‌های سنتی است که عبارت‌اند از: برنامه‌ها و آگهی‌های تلویزیونی، نماهنگ‌ها، فیلم‌ها، مجلات و بازی‌های ویدئویی. در این مسیرها محتوای شیءانگار جنسی، شکل‌های زیادی دارند که شامل به نمایش گذاشتن زنانی است که لباس‌های بسیار کمی به تن دارند و بخش بزرگی از پوست بدن آنها دیده می‌شود؛ اظهار نظرهای کلامی درباره بدن و وضع ظاهری زنان، زوایای فیلم‌برداری و عکس‌برداری به صورتی که بر بخش‌های جنسی بدن زنان تأکید شود و ارزش‌دهی و پاداش‌دهی آشکار و پنهان به ظاهر زنان، تنها بخشی از این ماجرا هستند.
الگوهای مشابهی در خصوص شیءانگاری بیشتر زنان در مقایسه با مردان در مجلات ، تبلیغات چاپی ، اشعار موسیقی ، بازی‌های ویدئویی ، و فیلم‌های تخیلی مشاهده شده است.
آمار شیءانگاری در تبلیغات و آگهی‌ها
تحلیلِ محتواییِ انجام‌شده در ایالات متحده و کشورهای اروپایی توسط پژوهشگران دانشگاه‌های میشیگان، وسلين و ميلانو بيكوكا، نشان دادند که نیمی از زنان که در تبلیغات رسانه‌ای حضور داشتند؛ بر اساس بدن خود تعریف شدند، به صورت بخش‌های بدنی به نمایش درآمدند (فقط بخش‌هایی از بدن به جای کل بدن نشان داده شده)، لباس‌های تحریک‌کننده پوشیدند یا حالات بدنی استثماری و مطیع داشتند. در حالی که بسیاری از این تصاویر به شکل فزاینده‌ای به تولیدات و محتواهای هرزه‌نگاری شبیه‌تر است.
جنسی‌سازی زنان، در دنیای آگهی‌ها نیز رواج زیادی دارد و شواهد حاکی از آن است که به تصویر کشیدن جنسی زنان در ۲۲ درصد آگهی‌های تلویزیونی مشاهده می‌شود. یافته‌ها به شکل مستمر نشان می‌دهند که زنان در پیام‌های بازرگانی تلویزیون، همیشه در حالت نیمه‌برهنه و نشان دادن جذابیت‌های جنسی خود هستند و اغلب، بیشتر از مردان به صورت اشیای جنسی به تصویر کشیده می‌شوند.
این الگو در تحلیل آگهی‌های برنامه‌های اسپانیایی زبان آگهی‌های آمریکایی ، و کشورهایی مانند ترکیه، بلغارستان و ژاپن ، برنامه‌های تلویزیونی محبوب جوانان بلژیک ، پوسترها و کلیپ‌های فیلم‌های هندی ، و نماهنگهای برتر جهان عرب ، مشاهده می‌شوند. به عنوان مثال، در تحلیل ۲۵۴ آگهی بازرگانی فیلیپینی، در مقایسه با 6/6 درصد مردان تقریباً ۵۳ درصد زنان لباس‌های تحریک‌کننده جنسی پوشیده بودند.
این نوع تصاویر، حضور ویژه‌ای در آگهی‌های آبجو دارند. در یکی از پژوهش‌ها ۷۵ درصد از آگهی‌های آبجو و ۵۰ درصد از آگهی‌های دیگر، با عنوان «دارای تبعیض جنسیتی» مشخص شدند که زنان در آنها دارای نقش‌های کاملاً محدود و شیءانگار بودند.
آمار شیءانگاری در فیلم‌های سینمایی
در همین زمینه، تحلیل صد فیلم سینمایی رده بالا در سال ۲۰۱۸، نشان داد که شخصیت‌های زن، حداقل سه برابر بیشتر از مردان با لباس‌های بدن‌نمای جنسی (زنان 3/27 درصد و مردان 7/4 درصد)، برهنه یا نیمه‌برهنه (زنان 3/27 درصد و مردان 5/8 درصد) و هدف اظهارنظرها در مورد ظاهر (زنان 2/10 درصد و مردان 7/2 درصد) نشان داده شده‌اند.
آمار شیءانگاری در فیلم‌های تلویزیونی
در مقایسه با مردان، زنان در تلویزیون کمتر صحبت می‌کنند، کمتر در نقش‌های اصلی یا حرفه‌ای ظاهر می‌شوند ، و به ویژه در برخی نمایش‌ها فقط در نقش‌های تزیینی و دکوری حضور دارند. زنان در مقایسه با مردان که با لباس کامل نمایش داده می‌شوند، چیزی جز سینه‌بند و زیرپوش به تن ندارند . حتی کودکان نیز در تلویزیون با دنیایی روبه‌رو می‌شوند که دختران و زنان در آن، از لحاظ جنسی شیءانگاری شده‌اند. در سال ۲۰۱۷ مک دید-مونتز و همکارانش (پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا) در خصوص پرطرفدارترین برنامه‌های تلویزیونی در بین کودکان آمریکایی نشان دادند که در هر یک از ۳۲ قسمتی که تحلیل کرده‌اند شیءانگاری جنسی مشاهده می‌شود. در این برنامه‌ها ۷۷۰ مورد که ۷۲ درصد از آنها را شخصیت‌های زن تشکیل می‌دادند، شیءانگاری شکل گرفته بود (مثلاً از طریق لباس‌ها یا حالات بدنی وسوسه انگیز).
شیءانگاری مختص آمریکا و اروپا نیست!
باید بدانیم مطالعاتی که در حوزه شیءانگاری و جنسی‌سازی زنان در رسانه‌ها انجام می‌شود، محدود به نقطه خاصی از جهان نیست و همه مطالعات با کشورهای اروپایی و ایالات متحده ارتباط ندارد. این بررسی‌ها در کشورهای اسپانیایی زبان، ترکیه، بلغارستان، ژاپن و فیلیپین نیز انجام شده است؛ ولی این مسئله، زمانی جالب می‌شود که بدانیم موضوع جنسی‌سازی رسانه‌ای آن‌قدر اهمیت یافته که حتی بررسی‌هایی از کشورهای عرب‌زبان و کشورهای عربی نیز در این موضوع انجام شده است.
منطقه عرب‌نشین دارای جمعیت 526 میلیون نفری است که 86 میلیون نفر از آنها را جوانان و نوجوانان تشکیل می‌دهند. کشورهای عربی تغییراتی را در فرهنگ و سنت خود تجربه کرده‌اند که دلیل اصلی آن، جهانی‌شدن یا گلوبالیزیشن می‌باشد که بر جنبه‌های مختلف زندگی عادی روزمره تاثیر گذاشته است. بنابراین، باید بررسی شود که این تغییرات تا چه حد در نماهنگهای عربی رواج یافته‌اند.
آمار شیءانگاری در یوتیوب عربی
پژوهشی جالب در این‌باره، از پژوهشگران لبنانی در سال 2021 در مجله Sexuality and culture چاپ شده است که این موضوع را در حوزه‌ای خاص در جهان عرب بررسی می‌کند. در این پژوهش که تحلیل محتوایِ 150 نمونه از پرطرفدارترین نماهنگهای عربی در یوتیوب از سال 1991 تا 2019 صورت گرفته، نتایج زیر به دست آمده است:
به طور کلی در همه جهات، زنان بیشتر از مردان شیءانگاری می‌شدند و زنان بیشتر رفتار جنسی را به نمایش می‌گذاشتند. در این نماهنگ‌ها، زنان حالات بدنی جنسی می‌گرفتند و به شکل جنسی می‌رقصیدند و از حالات چهره‌شان برای اغوا‌گری جنسی استفاده می‌کردند. به طور کلی می‌توانیم بگوییم آنها برهنگی بیشتری داشتند.
شیءانگاری تحقیرآمیز در برنامه‌های سرگرمی
نکته تکمیلی اینکه، شیءانگاری زنان نه‌تنها از طریق بصری، بلکه از راه‌کنش‌های تحقیرآمیز مردان (اغلب ظریف و مبهم) در تعامل با آنها نیز منتقل می‌شود. اغلب، زنان در رسانه‌ها هدف اظهارنظرهای جنسی (مثلاً درباره بدن) و رفتارهای جنسی (مانند نگاه خیره، متلک‌پرانی، سوت‌زدن و لمس‌کردن بدن) از جانب مردان قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، بیشتر برنامه‌های تلویزیونی سرگرم‌کننده در ایتالیا، مجریان مرد را در حضور دستیاران زن نشان می‌دهند که نقشی جز تحقیر زنان ندارند. آنها دستورهای مجری مرد را اجرا می‌کنند، رقص‌های کوتاه و جنسی انجام می‌دهد تا مجری و مخاطبان را خشنود سازند و غالباً قربانی تمسخر جنسی مجری و کنش‌های فیزیکی دستمالی‌کردن، بغل‌گرفتن و نگاه‌ها یا لمس‌های جنسی می‌شوند که تمام آنها با هدف خنداندن تماشاگران انجام می‌گیرد.
چنین رفتارهایی فقط در برنامه‌های تلویزیونی ایتالیایی رایج نیست. تحلیل محتوایی که در ایالات متحده انجام گرفت، نشان داد که اشاره‌های کلامی به زنان، به‌عنوانِ اشیای جنسی، 9/5 بار در هر ساعت از برنامه‌های واقع‌نما با موضوع قرار ملاقات بین زنان و مردان رخ می‌دهد. رفتارهای آزاردهنده‌ای نظیر جوک‌های تبعیض جنسی، کنایه‌زدن‌ها و سایر اظهارنظرهای توهین‌آمیز درباره شخصیت‌های زن نیز پیام‌های عادی نمایش‌های کمدی موقعیت محسوب می‌شود .
عادی‌سازی شیءانگاری زنان در رسانه‌ها
شی‌انگاری جنسی زنان در شکل‌های مختلف رسانه‌ای، به امری عادی تبدیل شده است. مدارک نشان‌می‌دهند که رسانه‌ها، به‌ویژه تلویزیون، زنان را از دو مسیر ناآشکار نیز شی‌انگاری جنسی می‌کنند.
- مسیر اول از طریق نقشی است که به زنان واگذار شده که شامل تاکید زیاد بر بدن، ظاهر و جذابیت جنسی، همواره با گرایش غالب به استفاده از زنان به عنوان عناصر تزیینی جهت جلب‌توجه است. این مسیر بر این نکته تاکید می‌کند که زنان اساساً به خاطر بدن، زیبایی و جذابیت جنسی خود، دارای ارزش‌اند، نه به خاطر شخصیتی که دارند یا کارهایی که می‌توانند انجام دهند.
- مسیر دوم از طریق واکنش‌های کلامی و رفتاری افرادی است که با زنان تعامل دارند. این مسیر، این پیام را منتقل می‌کند که کم‌ارزش ساختن و تحقیرکردن و آزار زنان، عادی و سرگرم کننده است و به این صورت نحوه رفتار با آنها تعریف می‌شود!
آمارهای تکان‌دهنده Gitnux از شیءانگاری زنان
به طور خلاصه، اگر بخواهیم به آمارهایی در حوزه رسانه‌های جنسی‌ساز اشاره کنیم، با توجه به آمارهای Gitnux در سال 2023 که حاصل بررسی چندین پژوهش و منبع دیگر بوده، مطرح می‌شود:
- احتمال بیشتری وجود دارد که زنان در تبلیغات، بیش از مردان به صورت جنسی به تصویر کشیده شوند (50 درصد زنان در مقابل 16 درصد مردان)؛
- 71درصد از شرکت‌کنندگان اعتقاد داشتند که رسانه‌ها دختران را تحت فشار می‌گذارند تا جنسی باشند؛
- کودکان و نوجوانان سالانه تقریباً در معرض 14 هزار اشاره و کنایه جنسی در تلویزیون قرار دارند؛
- نوجوانان هفته‌ای 31 ساعت برنامه‌های تلویزیون تماشا می‌کنند که اغلب، حاوی صحنه‌های جنسی‌شده و شیءانگار در خصوص زنان است؛
- 88 درصد از فیلم‌های مخصوص بزرگسالان، دارای محتوای جنسی نامناسب‌اند که کودکان دوازده تا چهارده‌ساله را هدف قرار می‌دهند؛
- غالباً شخصیت‌های اول زن در بازی‌های ویدیوئی با لباس‌های تحریک‌کننده ظاهر می‌شوند و 60 درصد آنها به درجات مختلف جنسی‌شده‌اند؛
- در پرفروش‌ترین فیلم‌های سال 2014، زنان فقط 12 درصد از نقش‌های اول را در اختیار داشتند که این نقش‌ها نیز اغلب جنسی بودند.
آمارها و درصدها از حضور و به تصویر کشیده شدن جنسی و شیءانگار زنان در تولیدات رسانه‌ای می‌توانند عمق فاجعه را نشان دهد. ولی صرفاً با این آمارها شاید نتوان آن‌طور که باید، گستره این جنایت را به ذهن‌ها متبادر ساخت. برای درک کاملی از اینکه چه میزان محتوای جنسی‌شده در رسانه‌ها وجود دارند، باید به پژوهش‌هایی نگاه کنیم که با اعداد و ارقام، میزان و تعداد حضور زنان با لباس‌های جنسی‌شده را بررسی کردند.
برای مثال، در پژوهشی از کیت کینگ، ربکا لاک، و ایمی برنارد (پژوهشگران دانشگاه سینسیناتی آمریکا) که نماهنگهای شبکه‌های ام‌تی‌وی، ام‌تی‌وی2، بی‌ای‌تی، و جی‌ای‌سی را که از 2 تا 15 آگوست 2004 پخش شده بودند را بررسی کردند، به یافته بسیار عجیبی در این باره می‌رسند. آنها اعلام می‌کنند در این مدت دو هفته‌ای، در 411 نماهنگ پخش‌شده از این چهارشبکه، 52393 مورد تصویر جنسی (متشکل از رفتارهای جنسی و لباس‌های جنسی) پیدا کرده‌اند. سه نکته جالب درباره این تصاویر:
- باید اشاره شود که این نمونه (یک ساعت در روز) فقط یک نمونه کوچک از نماهنگ‌هایی بود که در طول این دوره دو‌هفته‌ای پخش شده بودند و بنابراین، میزان کلی قرار گرفتن مخاطبان در برابر رفتارهای جنسی و لباس‌های جنسی بسیار بیشتر از این تعداد است.
- این نوع یافته‌ها باعث می‌شوند که ادعای مؤسسه ملی رسانه و خانواده (National Institute on Media and the Family) پذیرفتنی شود. این مؤسسه در گزارشی ادعا کرد که حتی دیدن گاه‌به‌گاه نماهنگ‌ها در شبکه‌های تلویزیونی موسیقی منجر به قرار گرفتن بسیار زیاد مخاطبان در معرض تصاویر جنسی فریبنده می‌شود.
- پژوهش حاضر پی برد که از حدود ۵۲۳۹۳ تصویر جنسی پخش شده در نماهنگهای این شبکه‌های تلویزیونی آمریکایی ۳۹۵۵۹ تصویر متعلق به زنان دارای لباس‌های جنسی بوده و ۷۲۹۱ تصویر هم شامل رفتارهای جنسی زنان بوده یعنی 89 درصد از این تصاویر جنسی‌شده در این شبکه‌ها متعلق به زنان‌اند. به عبارتی حدود ۹ عکس از هر ۱۰ عکس جنسی پخش شده در این شبکه‌ها، به زنان با لباس و رفتارهای جنسی تعلق دارد و فقط ۱۰ درصد تصاویر جنسی‌شده به نمایش مردان پرداخته‌اند.
بدون دیدگاه