تاریخ پوشش زنان در اروپا
روزگاری بر غرب روزهایی می‌گذشت که هیچ شباهتی به روزهای کنونی آن نداشت! تا قرن 16 میلادی قوانین مربوط به پوشش زنان در اروپا و ممنوعیت فرهنگی آنها بسیار متفاوت بود.
گذشته متفاوت زنان در اروپا
تصویر مقابل، اعلامیه‌ای است که در سال 1918 میلادی، در مخالفت با مشروب‌فروشی در آمریکا با عنوان «مشروب‌فروشی یک بدبختی است» منتشر شد. در این اعلامیه آمده است:
«ما و شما این را می‌دانیم که مشروب‌فروشی نه تنها یک عمل شیطانی است، بلکه با هر شکل و قالب دیگری از اعمال و یا فعالیت‌های شیطانی جامعه، هم‌پیمان و متحد است! به عنوان یک اصل، اگر شما عرصه را برای یک مشروب‌فروش باز نمایید، آن وقت، او در طبقه بالای ساختمان یک روسپی‌خانه، و در گوشه دیگری از ساختمان، یک قمارخانه دایر خواهد کرد و مکان او به مرکز اعمال شیطانی تبدیل خواهد شد.»
در برهه‌ای از تاریخ آمریکا، تولید، خرید، فروش، حمل و حتی واردات و صادرات مشروبات الکلی در این کشور ممنوع بوده است. در آن دوران مقامات ذی‌ربط با متخلفین شدیدا برخورد می‌کردند. متمم 18 قانون اساسی آمریکا در ارتباط با ممنوعیت مشروبات الکلی در سال 1917 به تصویب کنگره آمریکا رسید. بعدتر با فشار صهیونیست‌ها تغییراتی در آن اعمال شد. این قانون تولید، خرید، فروش، حمل و حتی واردات و صادرات مشروبات الکلی در آمریکا را ممنوع کرد.
قوانین مبارزه با فساد در آمریکا
کنگره آمریکا در سال 1873 میلادی، در راستای مبارزه با فساد، قانون کامستاک را تصویب نمود. بر اساس این قانون، هیچ فردی در آمریکا اجازه نداشت حتی یک مطلب غیراخلاقی را برای فرد دیگری ارسال کند. در گذشته وضع فرهنگی آمریکا به این صورت نبود. آمریکا به مرور زمان و مرحله به مرحله، با تلاش افراد فاسد، در راستای اشاعه نابهنجاری‌ها و فساد، به صورت فعلی درآمد.افراد فاسد آمریکایی و غیره، سعی داشتند تا فساد را به بیش‌ترین حد برسانند. لذا با فشاری که به مسئولین وارد کردند، پوشش زنان با دامن‌های کوتاه رواج یافت. ولی آن زمان کوتاهی دامن نهایتاً تا غوزک پا مطرح بود.
مثلاً در آلمان، اگر زنی با دامن گشادی در جامعه ظاهر می‌شد که دامنش بالاتر از قوزک پا بود، با او برخورد می‌کردند. در بسیاری از کشورهای اروپایی نیز همچون آلمان ماموران گشتی با زنانی که دامن آنها از حد مجاز بالاتر بود، برخورد می‌کردند.
قوانین مربوط به پوشش زنان
آن زمان زنانی که به قصد تفریح کنار دریا می‌رفتند، حق پوشیدن لباس دو تکه نداشتند؛ بلکه باید پوششی یک تکه به تن می‌کردند. دامن آنها نیز حداکثر می‌توانست تا 15سانتی متر بالاتر از زانویشان باشد. در غیر این صورت افرادی تحت عنوان «پاسداران اصول اخلاقی» با آنها برخورد می‌کردند. این مأموران اوایل دهه 1920 در آمریکا در کنار ساحل فاصله لباس تا زانوی زنان را اندازه‌گیری می‌کردند تا بیشتر از 15سانتی‌متر نباشد. در صورتی که آنها این اصول را رعایت نمی‌کردند به صورت جدی با آنان برخورد می‌شد. البته، اگر پوشش زنان این‌چنین می‌بود و در خیابان‌های آمریکا حضور می‌یافتند، سریعاً دستگیر می‌شدند. آنها را به همراه کامیون‌هایی که مخصوص افراد خلافکار بود به بازداشتگاه منتقل می‌کردند.
استفاده از مد و تغییرات پوشش زنان در جنبش‌های فمینیستی
برای فمینیست‌ها، مد ابزاری بود که از طریق آن می‌توانستند خود و دنیای اطرافشان را درک کنند، با یکدیگر ابراز همبستگی و تغییرات را ترویج نمایند. علی‌رغم انتقاد برخی فمینیست‌ها از ماهیت استثمارگرانه و نژادپرستانه صنعت مد، خرده‌فروشان و رسانه‌ها از این سبک‌های فمینیستی استقبال کرده و آنها را به عموم مردم عرضه کردند. گرچه بعضی از فمینیست‌ها از تجاری‌سازی مدهای خود متأسف بودند، اما برخی آن را موفقیت فرهنگی جنبش می‌دانستند و به تأثیر فمینیسم بر افکار عمومی اشاره می‌کردند.1و2 در این بخش به بررسی وضعیت پوشش زنان در موج‌های اول و دوم فمینیسم می‌پردازیم.
تغییرات پوشش در موج اول فمنیسم
قبل از دهه 1800 میلادی، آملیا بلومر، یک فعال فمینیست، با اختراع شلوار «بلومر» به دنبال تغییر مد و سبک پوشش زنان بود. این لباس که به عنوان اولین شلوار زنانه شناخته می‌شود، سریعاً توسط فمینیست‌هایی که به دنبال استقلال در زندگی خود بودند، مورد استفاده قرار گرفت. هنگامی که بلومرها به نماد جنبش فمینیستی تبدیل شدند، با واکنش‌های منفی بسیاری مواجه گشتند. این لباس در ابتدا توسط اکثر جامعه طرد شد. اما در عوض به عنوان نمادی از حقوق زنان پذیرفته و توسط تعداد زیادی از فمینیست‌ها استفاده شد. در دهه ۱۹۲۰ زنان موهای خود را کوتاه می‌کردند و لباس‌های کوتاه‌تری می‌پوشیدند که تا زیر زانو بود. کوکو شانل (طراح مد و فشن) همچنین ظاهر و پوشش زنانه اسپرت‌تری را در این دوران معرفی کرد. این پوشش در جنگ جهانی دوم و با ورود زنان به کارخانجات به عنوان نیروی کار، بیشتر رواج یافت.3
تغییرات پوشش در موج دوم فمنیسم
با پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵، زنان به نقش‌های خود در خانه برگشتند و از استقلالی که در طول جنگ جهانی دوم به دست آورده بودند، محروم شدند. پوشش زنان به لباس‌های پشت زیپ‌دار و لباس‌های فرم‌دار بازگشت و این موضوع خیلی به مذاق فمینیست‌ها خوش نمی‌آمد. با فرا رسیدن دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، مد لباس زنانه تغییر کرد. مری کوانت دامن کوچکی را طراحی کرد که نمادی از انقلاب جنسی شد و با ظهور قرص‌های ضد بارداری مورد استفاده قرار گرفت. این لباس‌های زنانه، نقش‌های قابل قبول اجتماعی را به چالش می‌کشید و بازتابی از هویت جدید زنان بود که دیگر تمایلی به حضور در خانه نداشتند.
در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، همراه با پیوستن زنان به صنعت به عنوان نیروی کار لباس‌هایی با ظاهر مرتب رایج شد. مدل جدید به زنان ظاهری مردانه‌تر و حرفه‌ای‌تر می‌داد که از دامن‌ها و کت‌های همسان با شانه‌های پددار تشکیل شده بود. البته در این مدت، بین لباس زنانه و مردانه نیز تفاوت وجود داشت. برخی از فمینیست‌ها معتقد بودند که لباس‌هایی مانند جوراب شلواری نوعی خیانت به جنبش است، در حالی که برخی دیگر پوشیدن این لباس زنانه را نماد آزادی بیشتر می‌دانستند.4
محدودیت‌های پوشش در نقاط مختلف جهان
مسئله پوشش و محدودیت‌های مربوط به آن، یک امر رایج در سطح جهانی است. برخی از افراد تصور می‌کنند که این محدودیت‌ها تنها مربوط به ادیان است. آنها فکر می‌کنند در هیچ‌‌کجای جهان مانعی برای اراده شخصی افراد در حوزه پوشش وجود ندارد؛ اما حقیقت چیز دیگری است. در طول تاریخ و در همه نقاط جهان، به فراخور شرایط خاص هر منطقه مانند فرهنگ، دین، آداب و رسوم و… محدودیت‌های خاصی برای پوشش افراد اعم از مردان و زنان وجود داشته و دارد.
علاوه بر محدودیت‌های پوشش، هر کدام از کشورها، قوانین مبسوطی را متناسب با فرهنگ، دین و سبک زندگی خود وضع کرده و افرادی که این قوانین را زیر پا می‌گذارند، مجازات می‌کنند. افرادی که لباس کافی نمی‌پوشند، در بسیاری از کشورها با عنوان «حضور خلاف عفت»، «بدحجابی عمومی»، «برهنگی» یا توصیفات دیگر تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرند. البته این عناوین به خودی خود حدود پوشش مناسب و یا نامناسب را مشخص نمی‌کنند و تشخیص آن بر عهده قانون‌گذاران است.5
در ادامه به قوانین موجود در رابطه با پوشش زنان و مردان در برخی از کشورهای جهان اشاره می‌کنیم:
قوانین پوشش در برزیل:
فصل چهارم از بند ششم قانون جزای کشور برزیل به «خشم عمومی مربوط به حیا» اختصاص دارد و از دو ماده تشکیل شده است. ماده 233، قانون «عمل منافی عفت» نام دارد. طبق آن انجام عمل منافی عفت در اماکن عمومی یا در معرض دید عموم را محکوم کرده است. این قانون فرد را به حبس از سه ماه تا یک سال یا جزای نقدی محکوم می‌کند. ماده ۲۳۴ نیز مربوط به «ممنوعیت واردات، صادرات، خرید، داد و ستد، توزیع و یا نمایش عمومی نوشته، نقاشی، مهر یا شیئی مستهجن» می‌باشد. مجازات آن نیز حبس از شش ماه تا یک سال یا جریمه نقدی است.6
قوانین پوشش در کانادا:
در کانادا، ماده 173 قانون کیفری «اعمال ناشایست» را ممنوع می‌کند.7 هیچ تعریف مشخصی در این قانون وجود ندارد که چه چیزی عمل منافی عفت است، اما تصمیم‌گیری در مورد اینکه چه وضعیتی در میزان پوشش «ناشایستگی» محسوب می‌شود و غیرقانونی است، به قضات واگذار شده است.8 ماده 174 قانون کیفری کانادا برهنه بودن را در مکان عمومی یا در معرض دید عموم بدون عذر قانونی ممنوع کرده است.9
قوانین پوشش در هندوستان:
در هند، «حضور خلاف عفت»، «بی‌بندوباری عمومی» و… که شامل نمایش یک بخش خاص از بدن (اعضای تناسلی، باسن، سینه‌ها در زنان و…) و قصد و اثر خاص (اقدام آزاردهنده جنسی) می‌باشد، غیرقانونی است.10
قوانین پوشش در نیوزلند:
قانون جرایم پلیس نیوزیلند در سال ۱۹۰۸ برای هر خانمی که به طور عمدی و مستهجن بدن خود را در مکان‌های عمومی یا در معرض دید عموم قرار دهد، مجازات سختی را مقرر کرده بود. مجرمان مرد نیز به تشخیص دادگاه به شلاق محکوم می‌شدند. این قانون در سال 1981 با قانون خلاصه جرایم جایگزین شد.11
قوانین پوشش در سنگاپور:
در سنگاپور، برهنگی در انظار و اماکن خصوصی که در معرض دید عموم است، بر اساس قانون تخلفات متفرقه نظم عمومی و مزاحمت، غیرقانونی است.12
قوانین پوشش در آفریقای جنوبی:
در آفریقای جنوبی قوانین پوشش خاصی برای عموم مردم وجود دارد و برهنگی یک نمایش ناشایست محسوب می‌شود.13
قوانین پوشش در آمریکا:
در ایالات متحده جرایم مختلفی مانند «نمایش ناشایست»، «فحاشی عمومی»، «رفتار نابهنجار» و مواردی از این قبیل وجود دارد. این جرایم ممکن است شامل نمایش یک عضو خاص بدن (نقاط تناسلی، باسن، نوک سینه‌ها در زنان و…)، یا یک قصد و اثر خاص (نگاه‌های توهین‌آمیز یا آزاردهنده جنسی) باشد. همچنین برخی ممنوعیت‌های خاص برای اعمال جنسی وجود دارد. ممنوعیت‌هایی مانند رابطه جنسی در ملاء عام، نوازش علنی به روش جنسی، نشان دادن آلت تناسلی از طریق لباس و… وجود دارد.14
قوانین پوشش در فرانسه:
فرانسه در سال 2010 قانون «ممنوعیت پوشیدن برقع» را تصویب کرد. قانونی که به واسطه آن پوشاندن صورت در ملاء عام جرم بوده و شامل همه چیز از کلاه ایمنی موتورسیکلت گرفته تا کلاه ساده می‌شود. جریمه زنانی که این قانون را زیر پا بگذارند 150 یورو می‌باشد. اگر کسی زنی را مجبور کند که حجاب داشته باشد و یا صورت خود را بپوشاند 30 هزار یورو جریمه خواهد شد.15 زنان مسلمان که به دلایل مذهبی برقع و نقاب می‌پوشیدند، به طور گسترده‌ای این قانون را مورد انتقاد قرار دادند. اما رئيس‌جمهور فرانسه اعلام کرد که داشتن حجاب در این کشور مورد استقبال قرار نمی‌گیرد و همگان باید به این قانون پایبند باشند.16
قوانین پوشش در اوگاندا:
در 6 فوریه 2014، مجلس نمایندگان کشور اوگاندا قانونی را بر علیه هرزه‌نگاری تصویب و آن را به طور جامع ممنوع کرد. سیمون لوکودو، وزیر اخلاق و صداقت اوگاندا در مصاحبه‌ای اعلام کرد: «پوشیدن هر لباسی که بخش‌های خصوصی بدن انسان را نمایان کند، غیرقانونی است. هر چیزی که بالای زانو باشد، غیرقانونی است. اگر زنی یک دامن کوتاه بپوشد، او را دستگیر می‌کنیم.» اکنون اگر پوشش زنان در اماکن عمومی کشور اوگاندا، شامل دامن کوتاه باشد، ممکن است به پرداخت جریمه 10 میلیون شیلینگ اوگاندا و یا 10 سال زندان محکوم شوند.17
قوانین پوشش در اسپانیا:
در کشور اسپانیا محدودیت‌هایی در رابطه با پوشیدن لباس شنا در مناطقی دور از سواحل وجود دارد. البته پوشیدن لباس شنا در ساحل، گردشگاه کنار دریا و خیابان‌های نزدیک ساحل همگی مجاز می‌باشد. اما دولت پوشیدن لباس‌های مخصوص شنا را هنگام قدم زدن در شهر غیرقانونی اعلام کرده است. این موضوع برای پاکسازی وجهه گردشگری این کشور اتخاذ شد و پوسترهایی در سرتاسر بندر بارسلونا نصب گردید تا از رفتارهای خلاف قانون جلوگیری کند. مقامات بارسلونا نیز در حالت آماده باش هستند تا افرادی که این قانون را نقض می‌کنند، دستگیر نمایند.18
قوانین پوشش در مدارس کانادا
در سال 2018 دو دانش‌آموز دختر در کانادا به واسطه عدم اجرای دقیق دستورالعمل لباس فرم مدرسه مجازات شدند. آنها مالوری جانستون و گریس وود دو دانش‌آموز کلاس دهمی در مدرسه اسکس انتاریو کانادا بودند. این دو برای مخالفت با قوانین پوشش مدرسه که به نظر آنها ناعادلانه می‌آمد، به نحوی لباس پوشیدند که بخشی از لباس‌زیر آنها نمایان شد. آنها با این توجیه که در کتابچه راهنمای پوشش دانش‌آموزان اشاره‌ای به نمایان شدن بند لباس‌زیر نشده است، به این اقدام دست زدند. بعدها یکی از آن دو دانش‌آموز در مصاحبه‌ای گفت:
«آنها من را به خاطر ساده‌ترین چیز مانند بند لباس‌زیر تعلیق کردند. من از این که چرا حتی در صورت پوشیدن یک تی‌شرت مورد مواخده قرار می‌گیرم، خیلی ناراحت هستم! در حالی که یک پسر می‌تواند لباس راحت‌تری بپوشد.»
دیگری علاوه بر پوشیدن لباس نمایان، پوسترهایی را نیز با پیام فمینیستی بر روی دیوارهای مدرسه نصب کرده بود. وی گفت:
ما برای اتخاذ موضع در رابطه با محدودیت‌های پوشش در مدرسه، پوسترهایی با پیامی فمینیستی در سراسر دبیرستان خود آویزان کردیم. این پوسترها شامل جملاتی مانند «من به مدرسه‌ای می‌روم که بلندی شورت من مهم‌تر از تحصیلم است» و «مادی‌سازی زنان را متوقف کنید» بود. من تمام دوشنبه شب را صرف نوشتن این پوسترها کردم و مطمئن بودم که مناسب هستند.
کتابچه راهنمای پوشش دانش‌آموزان به مدیران این صلاحیت را می‌دهد که دستورالعمل‌های مد نظر خودشان را، به صورت موردی ایجاد کنند. لذا معاون مدیر مدرسه با این اقدام آنها مخالف بود و آنها را مجازات کرد. یکی از آنها به دلیل نمایش پوسترهایی با پیام فمینیستی تعلیق گردید. دیگری به دلیل پوشیدن لباسی که بخشی از لباس زیر او را نمایان می‌کرد، به خانه فرستاده شد تا لباس‌هایش را عوض کند.19
دامن پوشیدن دانش‌آموزان پسر جهت اعتراض به قانون پوشیدن شلوار در تابستان
در سال 2020 در شهر کبک کانادا، دانش‌آموزان پسر در اعتراض به تفاوت قوانین پوشش برای دختران و پسران، با دامن در مدرسه حاضر شدند. آنها گفتند: «ما می‌خواهیم با این حرکت نشان دهیم که پاها، پوست و بدن‌مان حواس‌پرتی نیست و نباید به واسطه نشان دادن آنها از حق تحصیل محروم شویم.» این دانش‌آموزان معتقد بودند که با دختران زیادی تاکنون به دلیل پوشیدن دامن‌های کوتاه در مدارس برخورد شده است. به آنها گفته شد که این امر باعث حواس‌پرتی پسران می‌شود. این در حالی است که پسران در پوشش خود آزادترند و همین مسئله باعث ایجاد یک دوگانگی در قوانین پوشش مدارس می‌شود.
این اعتراض در ابتدا توسط چند نفر صورت گرفت، اما در زمانی کم بسیار فراگیر شد. به نحوی که در 7 اکتبر 2020، 50 پسر در مدرسه کلوئه ایالت کبک با دامن به مدرسه آمدند. دانش‌آموزان دیگر مدارس نیز با دیدن این اتفاقات در شبکه اجتماعی اینستاگرام، دست به اقدامی مشابه زدند.20
اعتراض دانش‌آموزان در انگلیس
با رسیدن تابستان 2017 در شهر دوون انگلستان، بسیاری از دانش‌آموزان نسبت به عدم تناسب دستورالعمل‌های پوشش در برخی مدارس با گرمای این فصل دست به اعتراض زدند. دانش‌آموزان درخواست حضور با شورت و یا شلوارک را در مدرسه داشتند. اما معلمان با این مسئله مخالفت کردند. پس از اینکه یکی از معلمان به طعنه به آنها گفته بود که اگر دوست دارید می‌توانید دامن بپوشید، فردای آن روز در اعتراض به ممنوعیت پوشیدن شلوارک، با دامن به مدرسه آمدند. این ماجرا به سرعت مورد توجه قرار گرفت و تعداد بیش‌تری از دانش‌آموزان به این اعتراض پیوستند.
مادر یکی از دانش‌آموزان می‌گوید: حدود ۵۰ پسر هستند که تلاش کرده‌اند دامن دختران را قرض بگیرند و همه می‌گویند که فردا می‌خواهند آن را بپوشند. پسرها معلم‌های زن را با صندل و دامن و تاپ زیبا می‌بینند، در حالی که خودشان شلوار و کفش بلند می‌پوشند. حتی پسرهای بزرگ‌تر مجبورند کت بلیزر بپوشند. آنها فکر می‌کنند این ناعادلانه است که نمی‌توانند در این گرما شلوارک بپوشند.
یکی دیگر از مادران دانش‌آموزان می‌گوید:
این اواخر هوا خیلی گرم بود و به حدی رسید که پسرم عذاب می‌کشید. من چندین بار با مدرسه تماس گرفتم. به من گفتند که اگر پسرم را با شلوارک به مدرسه بفرستم، تمام روز او را به اتاق انزوا می‌فرستند و اگر او را به مدرسه نفرستم، غیبت می‌خورد.21
منابع:
- 1. مقاله “Summer’s Miniskirt Brigade Leads the Rush to Pants for Fall,” New York Times" نوشته Bernadine Morris
- 2. مقاله "Sex and Unisex: Fashion, Feminism, and the Sexual Revolution" نوشته Jo B. Paoletti,
- 3. تغییرات پوشش در موج اول فمینیسم
- 4. تغییرات پوشش د موج دوم فمینیسم
- 5. کتاب "Indifferent boundaries: spatial concepts of human subjectivity" نوشته Kirby, Kathleen M فصل 5
- 6.از DJi -233 تا 234- DL-002.848-1940 کتاب "قانون جزا (خشم یا شرم عمومی)"
- 7. قانون " Sexual Offences, Public Morals and Disorderly Coduct" کانادا از انجمن Efc.ca. بازیابی 1 نوامبر 2017
- 8. کتاب "British Columbia Supreme Court. Held: "mere nude sunbathing is not of sufficient moral turpitude to support a charge for doing an indecent act" نوشته R. v. Beaupré
- 9. کتاب ", Saskatchewan Court of the Queen's Bench. It was found that "this offence is not aimed at conduct such as swimming nude at an isolated beach, even where the accused misjudges the loneliness of the beach" نوشته R. v. Beaupré
- 10.قوانین پوشش در هندوستان
- 11. مقاله "Summary Offences Act" در جلس نمایندگان نیوزلند، بازیابی 15 دسامبر 2019
- 12. قانون جرایم متفرقه (نظم عمومی و مزاحمت)، فصل 184، بخش 27 الف
- 13.قوانین پوشش در آفریقای جنوبی
- 14. مقاله "US District Courts" از Morton, Robert، بازیابی 1 نوامبر 2017
- 15.مجازات پوشیدن برقع در فرانسه
- 16. قوانین پوشش فرانسه
- 17. قوانین پوشش در اوگاندا
- 18.قوانین پوشش در سواحل اسپانیا
- 19. جریمه دو دانش‌آموز دختر به خاطر پوشیدن لباس نامناسب در کانادا
- 20. اعتراض دانشآموان پسر به پوشیدن لباس های بیشتر نسبت به دختران در هوای گرم تابستان در کبک کانادا
- 21. اعتراض دانش‌آموزان به پوشش وابست به جنسیت در انگلیس
بدون دیدگاه