زنان لبنان و ایجاد تغییرات سیاسی
کنگره آزادی فرهنگی لبنان
«کنگره آزادی فرهنگی» در سال 1950 به صورت مخفیانه توسط سیا تاسیس شد و مورد حمایت مالی و سیاسی این سازمان قرار گرفت.1 این کنگره در طول جنگ سرد به گسترش ارزش‌های امریکایی در برابر نفوذ اید‌ه‌های سوسیالیستی درسراسر جهان مشغول بود.2 در راستای کنترل سیاسی و اجتماعی مردم کشور لبنان، این کمیته به تاسیس یک مجله به نام «الحوار» مبادرت ورزید و در ادامه از رویداد‌های هنری، فکری، خیریه‌ای و… با موضوعات، سکولاریسم، فمینیسم و آزادی جنسی حمایت کرد. این مجله همچنین به انتشار مقالاتی در زمینه‌ی انتقاد به چارچوب‌های سنتی و بنیاد‌گرای اسلامی در حوزه‌های آزادی زنان، آزادی جنسی و… می‌پرداخت. در این مجله نویسندگان فمنیست ضداسلام معروفی نیز به نگارش مقالات متعدد مشغول بودند.3
فعالیت‌های فمینیستی با اهداف سیاسی در لبنان
همچنین ترویج افکار سکولار و ضداسلام فمینیسم توسط کنگره‌ی آزادی فرهنگی در لبنان در برهه‌های متعدد برای مقابله با جریان مقاومت در لبنان و فلسطین مورد استفاده قرار گرفت. به عنوان مثال یکی از اصلی‌ترین مشارکت‌کنندگان در جنگ داخلی 1975-1990 و انقلاب سرو 2005 جریان فمینیسم لبنان بود که از انگیزه‌های مهم آنان در سرنگون کردن حکومت وقت لبنان در هر دو دوره گرایش دولت به جریان مقاومت، حزب‌الله و سوریه بود. علت این موضوع هم مداخله نظامی اسرائیل در سال 1982 جهت حمایت از تروریست‌های فالانژ (که نه تنها ضد مسلمان، بلکه ضد مسیحیان نیز بودند) در لبنان بود. یکی از اثرات این مداخله، تبدیل حجاب به نماد مقاومت در نزد زنان لبنانی بود.
همچنین تحت تاثیر تجاوز اسرائیل غالب مردم لبنان به یک وحدت و همدلی جمعی رسیدند و اختلافات و شکاف‌های اجتماعی را کنار گذاشتند.7 لذا ایالات متحده به دنبال این بود که با ترویج اینگونه اندیشه‌های فمینیستی در جریانات داخلی این کشور شکاف ایجاد کند.
فمینیسم، عامل نفوذ قدرت‌های غربی در لبنان
در جریان جنگ‌های داخلی لبنان نیز حضور قدرت‌های غربی به بهانه مسائل فمینیستی به وقوع پیوست. پس از اشغال فلسطين توسط رژيم صهيونيستي در سال 1948، هزاران آواره فلسطيني به لبنان سرازير شدند. بخشی از لبناني‌ها مخالف حضور فلسطينيان در این کشور بوده و معتقد بودند كه جنبش‌هاي فلسطيني از لبنان عليه دشمن صهيونيستي عمليات انجام مي‌دهند و شهروندان و كشور ما بايد تاوان آن را پس بدهند. همین موضوع عامل درگیری فلسطینیان و لبنانی‌ها می‌گردید. از طرفی جنگ داخلی لبنان در دوره جنگ سرد اتفاق افتاد و سوسیالیسم در لبنان چه در میان مسیحیان و چه در میان مسلمانان بسیار محبوب بود و پیروان زیادی داشت.
نفوذ اسرائیل در بین مسیحیان، با شعار حقوق زنان لبنان
سوسیالیست‌ها مشی ضداسرائیلی داشته و طرفدار آزادی فلسطین بودند. لذا آمریکا و اسرائیل، چه بخاطر شوروی و نفوذ سوسیالیسم و چه به خاطر سرکوب فلسطینیان، سعی در تداخل در امور داخلی کشور لبنان داشتند. در همین راستا رژیم صهونیستی به حمایت از فالانژها که در میان مسیحیان یک اقلیت محسوب می‌شدند، پرداخت. این گروه از ادعای مخالفت اسلام با حقوق زنان، برای بسیج کردن زنان مسیحی لبنان، علیه جریان اسلامی و فلسطین استفاده کردند. رهبر این گروه مسیحی، بشیر الجمیل، مورد حمایت مالی و آموزشی مستقیم آمریکا و اسرائیل، از طریق موساد و سیا، قرار داشت.8
انقلاب سرو، نتیجه تلاش‌های فمینیستی
انقلاب سرو سال 2005 در کشور لبنان، پس از ترور رفیق حریری نخست وزیر وقت این کشور، به وقوع پیوست. یکی از دلایل اصلی ترور رفیق حریری را می‌توان نزدیک شدن وی به حزب‌الله لبنان در اواخر عمرش، پس از سال‌ها دشمنی و اختلاف، دانست. این موضوع کاملاً بر خلاف منافع آمریکا و اسرائیل بود. آنها با سازماندهی اعتراضاتی که در ابتدا تعداد آن به بیش از 15 نفر نمی‌رسید، اهداف خود را پیاده‌سازی کردند. اما با فعالیت رسانه‌ای، تعداد متعرضان افزایش پیدا کرد و در ماه‌های بعد تظاهرات چند ده هزار نفری شکل گرفت.9 زنان هم رهبر و هم شرکت‌کننده در این تظاهرات بودند.
بهیه حریری، نماینده مجلس و خواهر سعد حریری که یکی از رهبران اعتراضات بود، گفت: «خانواده شما و همه لبنانی‌ها تاریخ شما را زنده نگه می‌دارند. ما آمدیم پیش شما عهد کنیم که اجازه نخواهیم داد کسی به لبنان ما، لبنانی که شما می‌خواستید، لطمه بزند. راهی را که شما برای ما ترسیم کردید، ادامه خواهیم داد.10» تظاهرکنندگان خواستار تحقیقات بین المللی درباره شرایط قتل حریری، دستگیری افسران ارشد امنیتی در دولت لبنان و خروج کامل نیروهای سوری از خاک لبنان شدند. این در حالی بود که 15 سال بعد، در سال 2020 دادگاه ویژه لبنان، که با قطعنامه 1664 و 1757 شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال 2009 رسماً ایجاد شده بود11، به این نتیجه رسید که حزب‌الله و سوریه در این ترور نقشی نداشتند!12
زنان غربگرای لبنان، رهبران انقلاب سرو
انقلاب سرو دو رهبر زن به نام‌های «نورا جنبلاط» و دیگری «اَسما ماریا انداروس» داشت.13 جنبلاط فارغ التحصیل تاریخ هنر از پاریس بود و با ولید جنبلاط، یکی از شخصیت‌های سیاسی لبنان که ضد سوریه و حزب‌الله است، ازدواج کرد. او و همراهانش روز بعد از تشییع جنازه حریری، با اقدامی نمادین، در میدان شهدا لبنان برای حریری شمع روشن کردند. نورا جنبلاط به مدت سه ماه بخش زیادی از اعتراضات را مدیریت و سازماندهی کرد.14 برای مثال، او دستمال گردن‌های سفید و قرمزی را طراحی کرد که همه سیاستمداران و رهبران انقلاب آن را می‌پوشیدند. همچنین توزیع غذا را برای شرکت‌کنندگان در تحصن در مرکز شهر بیروت انجام می‌داد.15
اسما ماریا آندراوس، یک زن مسیحی 34 ساله بود که در دوره جنگ داخلی لبنان برای تحصیل به اروپا رفت و روابط عمومی خواند. او نیز دقیقاً روز بعد از ترور حریری، در میدان شهدا حضور پیدا کرد و دادخواستی مبنی بر اینکه دولت حامی حضور نظامی سوریه در لبنان باید استعفا بدهد، نوشت. در عرض 4 روز 400 نفر این دادخواست را امضا کردند و یک جنبش شکل گرفت. آندراوس با تشکیل یک سازمان غیردولتی مواد غذایی، چادر و سایر مایحتاج شرکت‌کنندگان در تظاهرات علیه سوریه را فراهم می‌کرد.16
فمینیسم آمریکایی هدف انقلاب زنان لبنان
انقلاب سرو فضای مناسبی را برای پیش‌برد اهداف فمینیسم آمریکایی فراهم کرده بود و زنان نقش قابل ملاحظه‌ای در شعله‌ور کردن آتش انقلاب داشتند. از همین رو فردای انقلاب سرو نیز کمپین‌هایی برای افزایش آگاهی در مورد خشونت خانگی و همچنین وضعیت کارگران مهاجر و اقلیت‌های جنسی (همجنس‌بازان) شکل گرفت. برای نمونه می‌توان به سازمان‌هایی مانند النسویه (Nasawiya) و کافا (KAFA) اشاره کرد که به مسائلی مانند محیط زیست، هنر زنان و تنوع جنسی اشاره می‌کنند.17 اغلب این سازمان‌ها نیز خواهان خدمات بهداشت جنسی و آموزش جنسی بدون قضاوت و تضمین دسترسی ایمن به سقط جنین بودند. آنها همچنین از حذف برخی قوانین تنبیهی علیه زنان (منع زنا و سقط جنین) و عادی‌سازی قوانین برای مجازات جرائم ناموسی حمایت می‌کردند.18
تکرار تاریخ در مورد زنان لبنان در اکتبر 2019
اکتبر 2019 نیز نقطه آغاز مهم‌ترین تحولات لبنان در دهه اخیر محسوب می‌شود. در این تاریخ مردم لبنان در سایه شرایط وخیم اقتصادی که در نتیجه فساد مقامات دولتی این کشور از دوره‌های گذشته تاکنون در لبنان به وجود آمده، اقدام به برگزاری تظاهراتی گسترده کردند. در این میان آمریکا از همان روزهای آغازین اعتراضات مردمی لبنان شروع به موج‌سواری بر این تظاهرات‌ها کرد. این کشور از طریق سفارت واشنگتن در بیروت و مهره‌های خود و بازی‌های رسانه‌ای در تلاش برای تحریف روند اعتراضات طبق منافع خود بود.19 برجسته‌سازی زنان دوباره شروع شد. برای نمونه ملک العلویه با لگد به بادیگارد وزیر آموزش لبنان حمله می‌کند و به «ملکه لگد(Kick Queen)» معروف می‌شود.
وارد شدن سازمان همجنس‌گرایی به اعتراضات لبنان
سازمان همجنس‌گرایی الحلم20، نیز در اعتراضات اکتبر 2019 بسیار فعال بود. حلم اولین سازمان همجنس‌گرایی ثبت شده در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقاست.21 تا پیش از این اعتراضات همجنس‌گرایان در لبنان تا این حد اعلام حضور نکرده بودند و فعالیت علنی آنها بی‌سابقه بود. شعار آنها این بود که اصلاحات برای همه مردم لبنان باید انجام شود. آنها در وسط میدان انقلاب لبنان خیمه‌ای برپا کردند و با شعار «همه ما یعنی همه ما»، افراد همجنس‌گرا را به شرکت فعال در تظاهرات دعوت کردند. آنها با ایجاد فضای امن برای بسیج و سازماندهی همجنس‌گرایان و همچنین اعلام مشارکت و دخالت افراد همجنس‌گرا در انقلاب، آنها را تشویق نمودند.
نتیجه اعتراضات اکتبر 2019 در لبنان
گفتنی است در نتیجه این اعتراضات، پس از درگیری‌ها و ایراد تلفات بسیار به کشور، دولت وقت استعفاء کرد. پس از آن میشل عون، رئیس جمهور لبنان به سعد حریری اجازه داد به عنوان نخست‌وزیر، کابینه جدید را تشکیل دهد. البته او نیز پس از ناتوانی در حل اختلافات با میشل عون، استعفاء داد. حکومت لبنان در نتیجه این اتفاقات دچار کشمکش و ناهماهنگی سیاسی بسیاری شد.
منابع:
- 1. کتاب The Politics of Apolitical Culture: The Congress for Cultural Freedom and the Political Economy of American Hegemony, 1945–1955, 2001 نوشته Scott-Smith صفحه 83 تا 112
- 2. کتاب See, generally: Coleman, The Liberal Conspiracy: The Congress for Cultural Freedom and the Struggle for the Mind of Postwar Europe
- 3. اقدامات ضداسلام و فمینیستی مجله «الحوار»
- 4. کتاب Qira’a fi Asbab Intifada al-Haqiqa wa Mustaqbalaha. Al-Mustaqbal Newspaper, March 28, 2005, p. 4./ Stephan, R. 2005. Qira’a fi Asbab Intifada al-Haqiqa wa Mustaqbalaha نوشته Stephan, R صفحه 4
- 5. Women’s Rights Movement in Lebanon. In Mapping Arab Women Movements: A Century of Transformation from Within, ed. N.A.H. Golley and P. Arenfeldt.
- 6. b. Couples’ Activism for Women’s Rights in Lebanon: The Legacy of Laure Moghaizel. Women Studies International Forum صفحه 533 تا 541
- 7. Holt, “Lebanese Shiʿa Women and Islamism,” 188. / Muslim Women in War and Crisis Representation and Reality صفحه 169
- 8. نفوذ اسرائیل و آمریکا در بین مسیحیان با کنترل بشیر الجمیل، رهبر فالانژها
- 9. انقلاب سرو، نتیجه تلاش‌های فمینیستی
- 10. کتاب “Rallies Highlight Rifts in Lebanon: Lebanese Opposition Answers Hezbollah with a Huge Anti-Syrian Demonstration,” نوشته Scott Wilson
- 11.
- 12. حزب‌الله و سوریه در ترور حریری نقش نداشتند!
- 13. کتاب “Asma Andraos Honored as ‘Hero of Change,’" نوشته Rym Ghazal
- 14. Jumblat interview, 2006. Muslim Women in War and Crisis Representation and Reality (Faegheh Shirazi), 2010, p.184
- 15. Muslim Women in War and Crisis Representation and Reality (Faegheh Shirazi), 2010, p.184
- 16. کتاب Asma Andraos Honored as ‘Hero of Change نوشته Ghazal
- 17. فمینیسم آمریکایی، هدف انقلاب زنان لبنان
- 18. Women's Activism and Socio-Political Transformation_ Unfinished Gendered Revolutions: Sahar Khamis. (2018): p.81-83
- 19. سو استفاده آمریکا از اعتراضات لبنان در اکتبر 2019
- 20. فعالیت‌های سازمان همجنس‌گرایی «الحلم» در لبنان
- 21. اطلاعات درباره سازمان همجنس‌گرایی «الحلم»
بدون دیدگاه